Thuyết minh du lịch là hình thức diễn đạt bằng lới nói lẫn cảm xúc của một hướng
dẫn viên để diễn tả điểm tham quan , tuyến điểm du lịch, tới những lãnh vực gần gũi hay có liên quan tới các đối tượng tham quan, tới địa phương trên tuyến tham quan của đoàn
khách …
Mục đích của bài thuyết minh được chuẩn bị là thông tin cho khách du lịch về đối tượng
tham quan theo nhu cầu tìm hiểu của khách như văn hóa, lễ hội, tôn giáo, tập quán, nghệ
thuật truyền thống, kiến trúc mỹ thuật đặc sắc , cảnh quan và di tích, làng nghề, làng văn
hóa, các sản phẩm độc đáo, cổ truyền cũng như nhiều nội dung khác. Theo một cách nói
hình ảnh, những thông tin này đáp ứng tâm lý “chuộng lạ” của khách du lịch mà vì nó khách bỏ tiền và thời gian đi du lịch.
Ngoài bài thuyết minh, hướng dẫn viên cần chuẩn bị một số nội dung liên quan để sẵn sàng
bổ sung thông tin cho bài thuyết minh theo yêu cầu của khách, trả lời câu hỏi, giải đáp thắc mắc cho khách không chỉ tại các đối tượng tham quan mà cả trên đường di chuyển, lúc
nghỉ ngơi,…
Nguyên tắc khi xây dựng một bài thuyết minh
Dựa vào đối tượng tham quan
Đối tượng tham quan là các cảnh quan , các di tích lịch sử văn hóa , công trình kiến trúc ,
điêu khắc , các làng quê … thường có đổi thay theo thời gian và sự tác động từ nhiều phía.
Xem xét trực tiếp đối tượng tham quan, phỏng vấn tại chỗ với những người có hiểu biết về
đối tượng tham quan, hướng dẫn viên đồng thời cần chú ý tới việc lựa chọn sẵn vị trí quan
sát tốt nhất cũng như những vị trí khác khi đưa khách tới tham quan. Khi lựa chọn đối
tượng tham quan , người hướng dẫn viên cần chú ý những điều sau đây :
Những đối tượng tham quan phải theo hành trình tham quan của đoàn , hành trình này phải được sắp xếp khoa học hợp lý . Đối tượng tham quan trên lộ trình , tại các điểm du lịch,….
Cần tránh sự trùng lặp , giống nhau và tránh sự đơn điệu , dễ gây sự nhàm chán cho du
khách . Số lượng các đối tượng tham quan cần chọn lựa cho vừa phải so với độ dài thời
gian của toàn chuyến tham quan, với nhu cầu của khách, trạng thái sức khỏe, tâm lý của
khách và loại phương tiện di chuyển ,…
Dựa vào loại hình tham quan
Xác định loại hình tham quan du lịch nhằm giúp cho hướng dẫn trong việc lựa chọn đối
tượng tham quan cho phù hợp, chuẩn bị bài thuyết minh và tổ chức hướng dẫn tham quan
du lịch thuận lợi. Loại hình du lịch được xác định sẽ cho phép hướng dẫn viên chuẩn bị việc
hướng dẫn tham quan du lịch theo chủ đề nhất định. Cũng từ đó, việc lựa chọn đối tượng
tham quan chủ yếu, đối tượng tham quan bổ sung trong chuyến du lịch nhanh chóng hơn,
dễ dàng hơn. Loại hình tham quan du lịch dựa vào các tiêu thức sau:
Mục đích của chuyến tham quan du lịch nhằm giúp khách tìm hiểu một lãnh vực nào đó,
mang tính chuyên sâu và cũng hạn hẹp hơn, khách du lịch chỉ quan tâm tới lãnh vực mà vì
nó họ tham gia vào chuyến tham quan.
Cơ cấu và thành phần của khách du lịch.
Dựa vào lứa tuổi, nghề nghiệp, dân tộc, tôn giáo, quốc tịch,… của khách du lịch cho phù
hợp với yêu cầu và đặc điểm của từng loại khách nhất định.
Phương tiện di chuyển.
Một chuyến tham quan bằng đi bộ có những yêu cầu hướng dẫn khác với chuyến tham
quan mà khách được di chuyển trên các phương tiện như ô tô, xe lửa, máy bay, tàu thủy…
Căn cứ vào phương tiện di chuyển, hướng dẫn viên lựa chọn đối tượng tham quan và
chuẩn bị bài thuyết minh cho phù hợp. Việc thực hiện loại hình tham quan du lịch bằng đi
bộ thường dành cho tham quan thành phố hoặc ở những điểm tham quan du lịch có nhiều
đối tượng tham quan mà phương tiện di chuyển không sử dụng được (trong thung lũng,
trong rừng, trong làng bản,…) Loại hình tham quan này hướng dẫn viên dễ dàng hơn trong
hướng dẫn khách như điều chỉnh nhịp độ di chuyển, thời gian tham quan, điều kiện xem xét
các đối tượng tham quan.
Loại hình tham quan du lịch trên phương tiện di chuyển thường được thực hiện nhiều trong
thực tế, đặc biệt là bằng ô tô. Hướng dẫn viên cần chuẩn bị cả việc thuyết minh trên
phương tiện và chỉ dẫn quan sát, thuyết minh về các đối tượng tham quan tại các điểm
dừng. Ngoài cách phân loại này, người ta còn phân loại thành các chuyến tham quan lễ hội,
chuyến tham quan du lịch làng quê, tham quan du lịch làng nghề, tham quan du lịch thể
thao.
Cấu trúc một bài thuyết minh
Mở bài: Giới thiệu sơ nét về bản thân, thông báo chương trình tham quan và phần tìm hiểu
tâm trạng khách, kết nối thân tình với khách tạo ấn tượng tốt đẹp trong lần giao tiếp đầu
tiên.
Thân bài: Sau phần mở đầu gợi cảm, có sức hấp dẫn, bài thuyết minh của hướng dẫn viên
tập trung vào nội dung chính của tuyến tham quan. Phần thân bài, hướng dẫn viên cần tuân
thủ theo trình tự giới thiệu đối tượng tham quan từ đầu tiên đến đối tượng tham quan cuối
cùng.
Kết bài: Bài thuyết minh phải có phần kết luận chung, trong đó hướng dẫn viên đánh giá
khái quát vấn đề đã giới thiệu trong chuyến tham quan du lịch.Phần này phải làm nổi rõ một lần nữa mục đích của chuyến tham quan đã đạt đến mức nào. Mặt khác, nội dung thông tin tuyên truyền quảng cáo cho chuyến tham quan tiếp theo và những lời nhắn nhủ, mời gọi cũng được thể hiện ở đây cùng với lời cảm ơn của hướng dẫn viên.
Các phương pháp thuyết minh và các nội dung cần thuyết minh
Phương pháp chung
Có thể coi đây là một hệ thống các cách thức và biện pháp nghiệp vụ hướng dẫn tham
quan du lịch mà hướng dẫn viên sử dụng nhằm mục đích giúp cho khách được quan sát ,
xem xét các đối tượng tham quan , được chọn lựa và được hiểu biết về các đối tượng này
qua lời thuyết minh của hướng dẫn viên .Hướng dẫn viên phải giúp khách xác định vị trí
quan sát đối tượng tham quan một cách khoa học , hợp lý trên phương tiện di chuyển .Trên
đường đi bộ hay tại điểm dừng tham quan mà khách đã rời khỏi phương tiện .Hướng dẫn
viên phải căn cứ vào thời tiết , loại hình phương tiện …mà chọn lựa vị trí quan sát đối
tượng tham quan cho khách một cách nhanh chóng , chính xác , thuận lợi và an toàn .
Miêu tả và kể chuyện , tái hiện những sự kiện , huyền thoại
Phương pháp này là cách giới thiệu theo trình tự nội dung của các sự kiện , địa danh , điểm
du lịch và gắn với việc miêu tả từ toàn cục tới chi tiết đối tượng tham quan mà khách đang
xem xét .hướng dẫn viên vừa kể theo trình tự thời gian , không gian các nội dung vừa tái
hiện lại lịch sử của vùng đất , công trình hay lễ hội qua lời tái hiện của hướng dẫn viên
..Hướng dẫn viên có thể chọn lựa các tục ngữ , ca dao , truyền thuyết trong kho tàng văn
học dân gian phong phú và đồ sộ để đưa vào lời kể cho tăng sức cuốn hút mà vẫn giúp
khách thư giãn khi tham quan.
Phương pháp kể chuyện phải tùy vào hoàn cảnh và bám sát vào nội dung cần thuyết minh –
không được tào lao, không kể chuyện phím, chuyện mơ hồ, bịa đặt. Cần lưu ý không được
kể chuyện mặn, phương pháp thuyết minh bằng phương pháp này tuy dễ nhưng rất khó vì
đòi hỏi lệ thuộc vào cái duyên của người hướng dẫn, chuyện kể không nhàm chán nhưng
khiến khách suy nghĩ, chuyện mặn nhưng không mặn, đó mới là hay.
Giới thiệu minh họa và bình luận
Phương pháp này bắt đầu bằng việc chỉ dẫn , giới thiệu đối tượng tham quan cho khách du
lịch và minh họa cho khách hiểu về quá trình hình thành , đổi thay và những so sánh , đối
chiếu với các đối tượng khác .Ở phương pháp này chỉ dẫn và chứng minh luôn bổ sung cho
nhau nhằm tăng sức cuốn hút của đối tượng tham quan với du khách.Trong quá trình giới
thiệu , chỉ dẫn , minh họa và bình luận về đối tượng tham quan , hướng dẫn viên có thể sử
dụng đan xen các phương pháp thuyết minh khác khi quan sát thái độ biểu cảm của khách
du lịch sao cho việc thuyết minh lôi cuốn khách hơn , khách đỡ căng thẳng hơn và buổi
tham quan sinh động hơn .
Cần trung lập trong các vấn đề nhạy cảm, bình luận theo câu chuyện khách quan tâm, tranh
luận nhẹ hoặc bình luận theo vấn đề nóng mà khách quan tâm.
Hướng dẫn tham quan trên phương tiện vận chuyển
Hướng dẫn tham quan trên phương tiện di chuyển khách du lịch , hoặc là hướng dẫn bổ trợ
cho chuyến tham quan mà điểm đến là các đối tượng tham quan được chọn lựa khi khách
rời phương tiện , hoặc là đoàn khách sử dụng phương tiện di chuyển để tham quan là chủ
yếu .Chọn vị trí hoặc đứng trên phương tiện sao cho thích hợp với việc có thể chỉ dẫn cho
khách đối tượng tham quan đang hiện dần trước mắt , có thể quan sát được khách , đánh
giá mức độ chú ý của họ trên phương tiện tham quan , có thể thuyết minh dễ dàng .
Hướng dẫn tham quan trên mặt đất
Phần lớn các chuyến tham quan du lịch du lịch được thực hiện trên mặt đất ở những điểm
du lịch đã lựa chọn có đối tượng tham quan đáp ứng mục đích , nhu cầu của khách du lịch .
Phương pháp hướng dẫn tham quan du lịch chủ yếu dựa trên các phương pháp chung đã
nêu . Trên phương tiện vận chuyển khách tham quan , hướng dẫn tranh thủ giới thiệu một
cách khái quát về nơi tham quan với các loại đối tượng tham quan đang tồn tại . Khi đến
điểm tham quan , hướng dẫn viên cần tập hợp khách lại và giới thiệu khái quát vừa nhằm
giúp khách du lịch có sự hình dung về điểm tham quan .Trong thực tế , hướng dẫn tham
quan du lịch trên mặt đất , tại các điểm tham quan diễn ra phổ biến nhất và cũng đòi hỏi
nghiệp vụ , tri thức của hướng dẫn viên rất cao . Hướng dẫn du lịch trưởng thành nhanh
hơn khi tổ chức hoạt động hướng dẫn cho khách tham quan theo loại hình này .
Phần lớn, hướng dẫn tham quan trên mặt đất rất khó thực hiện khi áp dụng tại các điểm
tham quan lớn, vì khó tập trung khách và ồn. Chỉ thực hiện khi tham quan tại bảo tàng hay
các điểm phạm vi hẹp. Ngày nay, loại hình hướng dẫn này do hướng dẫn địa phương đảm
nhiệm nhiều, hướng dẫn đoàn không còn thực hiện.
Hướng dẫn tham quan bằng đi bộ
Tham quan bằng đi bộ là loại hình tham quan mà khách du lịch cùng với hướng dẫn viên
không sử dụng phương tiện di chuyển tại điểm du lịch khi di chuyển, quan sát các đối tượng
tham quan và nghe thuyết minh. Khách du lịch cùng hướng dẫn viên đi bộ để thực hiện.
Các phương pháp thuyết minh
Phương pháp phân đoạn
Thực hiện đối với những cảnh quan có quy mô lớn ( Đại nội , phố cổ Hội An ) , hoặc các sự
kiện được diễn tiến trình tự theo thời gian ( quá trình Nam Tiến , mở và dựng nước theo
các thời đại ) .
Phương pháp nổi bật trọng tâm, trọng điểm
Làm nổi bật điểm đặc trưng và sự khác biệt của cảnh quan, sự kiện này với cảnh quan, sự
kiện khác (phân tích các yếu tố khí hậu, địa lý, văn hóa hay nhân vật lịch sử,…) Nêu bật
những đặc điểm riêng mà nơi khác không có (phương pháp so sánh). Tất cả việc làm nổi
bật này đều nhằm vào mục đích: tạo hứng thú cho du khách.
Phương pháp tức cảnh , sinh tình
Thể hiện tình cảm hứng thú về một phong cảnh đẹp hay về một sự việc xã hội .
Phương pháp kết hợp giữa hư và thực
Kết hợp giữa truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện dân gian ,….Với ý nghĩa thực, giá trị
đạo đức xã hội thực của câu chuyện . Hư là thần thoại, là truyền thuyết, giá trị đạo đức dân
gian. Thực là ứng xử, giao tiếp xã hội . Nguyên tắc chính khi sử dụng phương pháp này là :
lấy thực làm chủ đạo.
Phương pháp hỏi đáp
Khách hỏi – hướng dẫn trả lời: Tránh trả lời tràn lan, quên mất nội dung chính đang truyền
đạt cho cả đoàn, không được tránh né, từ chối.
Hướng dẫn đặt vấn đề – khách cùng trả lời: Để thực hiện hình thức này đạt hiệu quả cao và
gây hứng thú cho du khách, người hướng dẫn viên phải chuẩn bị trước – với những cách
đặt vấn đề tạo sự hào hứng, đừng dễ quá cũng đừng khó quá, những câu hỏi đặt ra khách
có thể trả lời được
Hướng dẫn tự hỏi – tự trả lời :Đây là dạng khá đặc biệt , trong đó người hướng dẫn viên
phải mượn lời của một nhân vật thứ ba và tạo dựng tiết tấu câu chuyện thật thú vị và hấp
dẫn. Thường là dạng một câu chuyện không gắn với hoạt động đời thường.
Phương pháp lấp lửng – tạo ra những nổi nhớ dai dẳng
Hướng dẫn viên kết thúc lấp lửng có chủ đích về một câu chuyện .Nghệ thuật chuyển tiết
câu chuyện sang một đề tài mới , hấp dẫn hơn và lý thú hơn .
Phương pháp so sánh – lấy cái quen thuộc để so sánh với điều mới lạ
So sánh những cái tương tự trong đời thường với điều mới lạ đang diễn ra trước mắt : so
sánh sự khác nhau và những điểm nổi bật về một giai đoạn lịch sử , một triều đại .
Phương pháp vẽ mắt cho rồng
Là phương pháp khó đòi hỏi sự kết hợp của nhiều kỹ năng. Phương pháp này chia làm 8
phương pháp, kết hợp nhiều nguồn tư liệu và các nghiệp vụ hay tố chất sẵn có của hướng
dẫn viên. Sử dụng từ ngữ khái quát, độc đáo nhất để làm nổi bật một hay nhiều điểm đặc
trưng của một vùng đất , một cộng đồng dân cư tạo ấn tượng thật sự cho du khách .
Phương pháp "lời nói dối vô hại"
Phương pháp "lời nói dối vô hại" là phương pháp thuyết minh khó, đòi hỏi người hướng dẫn
viên có nét duyên của riêng bản thân. Xét về mức độ khó, đây là phương pháp thuộc về kỹ
năng của từng người.
Phương pháp minh họa
Phương pháp dùng mẫu vật thuyết minh cho bài thuyết minh. Tuy nhiên phương pháp rất
dễ gây hiệu quả ngược – rất dễ gây hiểu nhầm cho du khách. Phương pháp này chỉ dùng
cho từng trường hợp cụ thể.
Để Thuyết Trình Hiệu Quả
Một ngày, bạn bất ngờ nhận được yêu cầu của lãnh đạo là thuyết trình trước đông đảo khách hàng và
nhà đầu tư để giới thiệu về công ty và quảng bá các sản phẩm/dịch vụ của mình. Bạn không tin vào
tai mình nữa. Thuyết trình – trong khi bạn chưa hề được trang bị một kỹ năng nào cho công việc này?
Bạn sẽ tưởng tượng được quang cảnh bao nhiêu ánh mắt đổ dồn vào bạn – người đang đứng trên bục
thuyết trình, mặt đỏ ran lên vì mất bình tĩnh, miệng lắp bắp không nói nên lời và hai tay cứ loay hoay
với mấy tờ giấy… Vậy bạn sẽ làm thế nào để không phải rơi vào tình trạng đó?
15 lời khuyên dưới đây có thể giúp bạn thực hiện một buổi thuyết trình thành công.
1. Chuẩn bị thật kỹ càng: Bạn nên tìm hiểu về đối tượng sẽ tham dự buổi thuyết trình để có cách ăn
mặc ấn tượng và phù hợp, cũng như chuẩn bị về tâm lý và tác phong giao tiếp. Tuy nhiên, bạn nên
nhớ rằng một nền tảng kiến thức sâu rộng mới tạo nên sức mạnh của người thuyết trình.
2. Hãy biết tạo cầu nối giữa người thuyết trình với thính giả: Đây là điều mà khách hàng và nhà
đầu tư đánh giá rất cao ở bạn. Thông thường trong một buổi thuyết trình, bạn quá chăm chú với việc
chuyển tải các nội dung căn bản, còn khán giả, họ lại kiếm tìm ở bạn những giá trị khác có thể gây
thiện cảm và tạo niềm tin cho họ. Bởi vậy, bạn không nên quá cứng nhắc mà hãy giao lưu với khán
giả qua ánh mắt và cử chỉ thân thiện, cũng như những ngôn từ giản dị, dễ hiểu, pha chút hài hước nhẹ
nhàng.
3. Trình bày ngắn gọn và thuyết phục: Đôi khi bạn chỉ có 5 phút cho phần thuyết trình, nhưng bạn
hãy tự tin là sẽ truyền đạt được thông tin cần thiết, do đó không nên xin lỗi khán giả trước hay đề cập
đến việc bạn không có nhiều thời gian. Hãy vào đề ngay và chia nhỏ nội dung để bài thuyết trình
được mạch lạc.
4. Đi thẳng vào những nội dung quan trọng: Đừng nói lan man làm thính giả không hiểu bạn muốn
nhấn mạnh vấn đề gì, nội dung chủ yếu mà bạn muốn nói đến là gì. Bạn hãy tập trung ngay vào
những nội dung quan trọng mà bạn biết chắc chắn sẽ giúp bạn giành được sự chú ý của đối tác, cũng
như sẽ thôi thúc khách hàng tiềm năng mua sắm sản phẩm của bạn. Cũng không nên níu kéo mọi
người để “cho phép tôi bổ sung…”, sau khi buổi thuyết trình đã kết thúc.
5. Điều chỉnh giọng nói: Kể cả khi bạn có ít thời gian, bạn cũng không nhất thiết phải nói thật nhanh,
bởi như thế sẽ khiến khán giả khó bắt kịp nội dung, chưa kể người nói nhanh hay vô tình tạo cho
người nghe cảm giác về sự thiếu trung thực. Có thể bạn sẽ thuyết phục và lôi cuốn khán giả hơn, khi
bạn nói ở tốc độ vừa phải, có giọng điệu tự tin, phát âm chuẩn và rõ ràng, nhấn mạnh từng từ và xen
kẽ một vài khoảng lặng khi bạn muốn mọi người tập trung hơn.
6. Minh họa: Nếu có một số vấn đề khó diễn đạt hoặc bạn cảm thấy cần làm rõ thêm, bạn hãy minh
họa bằng các ví dụ hay câu chuyện ngắn gọn, súc tích, hoặc trích dẫn những tình tiết tiêu biểu nào đó,
giúp khán giả hình dung rõ ràng và cụ thể hơn về điều bạn muốn nói. Bên cạnh đó, những câu chuyện
dí dóm sẽ giúp bạn làm dịu không khí long trọng hay căng thẳng của buổi thuyết trình. Tuy nhiên,
“Trào phúng như muối – hãy dùng cẩn thận”. Nếu quá lạm dụng những câu chuyện như thế, bạn sẽ
mất nhiều thời gian và còn bị thính giả đánh giá là người thiếu nghiêm túc.
7. Biết thắt nút và gỡ nút trong khi thuyết trình: Các khách hàng và nhà đầu tư sẽ rất khó chịu khi
bạn nói về hiện tại mà không bàn đến kế hoạch tương lai, nói đến khó khăn mà không có giải pháp cụ
thể, nhắc đến ngân quỹ khổng lồ mà không cho biết số tiền đó được sử dụng hiệu quả thế nào… Hãy
tỉnh táo để biết mình đang nói gì, bởi sự mất bình tĩnh dễ làm cho bạn lỡ lời hay phát ngôn thiếu
chính xác.
8. Kỹ năng dàn dựng và sử dụng PowerPoint: Bằng cách sử dụng PowerPoint, bạn có thể tạo nên
một bộ khung hoàn chỉnh và minh họa bản thuyết trình của mình với hệ thống biểu đồ, số liệu thống
kê nhằm giúp khán giả tiện theo dõi. Bên cạnh đó, các slide được trình bày khoa học và ấn tượng sẽ
thu hút khán giả hơn, và giúp bạn tránh mất phương hướng trong thuyết trình. Nếu bạn khéo léo cài
vào chương trình một chút âm nhạc nhẹ nhàng, phù hợp với không gian, bạn sẽ chinh phục được cả
những khách hàng và nhà đầu tư khó tính nhất!
9. Luyện tập trước: Bạn nên luyện tập ở công ty hay ở nhà, trước một tấm gương lớn hoặc nhờ bạn
bè, đồng nghiệp nghe và góp ý. Điều đó sẽ giúp bạn có phong cách tự tin và cuốn hút hơn, cũng như
nắm vững những nội dung cần thuyết trình, đặc biệt là điều khiển tốc độ nói để ước lượng thời gian.
10. Có nên phát trước bản đề cương cho thính giả? Nếu làm như vậy thì người xem sẽ hầu như
không chú ý đến bạn nữa, họ chỉ việc chăm chú vào bản đề cương mà thôi. Một số công ty rất khôn
ngoan, chỉ sau khi kết thúc buổi thuyết trình, họ mới phát tài liệu về nội dung kèm theo địa chỉ liên
lạc để người nghe xem lại và giao dịch với công ty khi cần thiết.
11. Chuẩn bị trả lời câu hỏi: Đừng quên rằng bạn còn phải trả lời một vài câu hỏi khá hóc búa của
khách hàng và nhà đầu tư sau buổi thuyết trình, bởi vậy, bên cạnh việc trang bị kiến thức, bạn cũng
nên học hỏi cách ứng xử khéo léo. Chẳng hạn như một lời nói “Cảm ơn câu hỏi thú vị của quý khách
và xin được trả lời rằng…”
12. Biết từ chối khéo léo: Trong buổi thuyết trình, bạn nên từ chối trả lời một số điều mang tính chất
“kiêng kỵ” trong lần gặp đầu tiên hay ở hội thảo đông người, chẳng hạn như các câu hỏi về chi phí,
tài chính nói chung. Bạn nên biết cách “lái” những câu hỏi này, hoặc từ chối nhẹ nhàng, lịch sự: “Tôi
e là chúng ta đề cập vấn đề này hơi sớm”, hay “Bản thân tôi cũng chưa nhận được quyết định cụ thể
nào…”
13. “Đợi hồi sau sẽ rõ”: Trước một vài phút giải lao, bạn không nên thông báo cụ thể nội dung kế
tiếp. Thay vào đó là câu nói gợi sự tò mò và mang tính mời mọc người nghe tiếp tục theo dõi: “Tôi sẽ
tiết lộ điều này sau một vài phút nữa…”. Khán giả sẽ náo nức chờ đợi bài thuyết trình của bạn ở phần
tiếp theo.
14. Ngôn ngữ hình thể: Nếu bạn cứ đứng yên một chỗ với cái dáng thẳng đơ thì bạn đang tự làm cho
buổi thuyết trình trở nên nhàm chán và đơn điệu. Nhưng khán giả sẽ cảm thấy bực bội nếu bạn lặp lại
mãi những động tác, cử chỉ nhất định. Hãy làm chủ không gian của bạn bằng cách linh hoạt di chuyển
trong khán phòng, tìm cách tiếp cận người nghe nếu thấy cần thiết và đa dạng hóa các cử chỉ, điệu bộ.
15. Nhận thức về vai trò của bạn: Bạn là nhà thuyết trình, người góp phần đáng kể trong các cố
gắng chung nhằm mang lại cơ hội mới cho công ty. Cho dù bạn không phải là nhà lãnh đạo, nhưng
bạn có thể thay mặt họ phổ biến những kinh nghiệm công ty bạn đã trải qua để đạt được uy tín như
ngày nay, và quan trọng nhất là kêu gọi các khách hàng và nhà đầu tư ký kết hợp đồng kinh
doanh.Nên nhớ là tâm lý bình tĩnh và tự tin sẽ giúp bạn làm chủ được bản thân để thực hiện buổi
thuyết trình thành công. Chỉ với 15 phút, thậm chí 5 phút ngắn ngủi đứng trên bục thuyết trình, nhưng
bạn đã góp phần giúp công ty bạn đạt được một hợp đồng kinh doanh lớn, nâng cao uy tín của công
ty, đồng thời tạo được ấn tượng cho lãnh đạo về khả năng tư duy và làm việc của bạn. Bởi vậy, hãy
trang bị cho mình càng nhiều kỹ năng cần thiết trong lĩnh vực thuyết trình càng tốt. Chúc các bạn
sớm trở thành nhà thuyết trình thành công!
Vấn đề không phải nói cái gì mà nói như thế nào. Vấn đề không phải nói như thế nào mà quan
trọng hơn người nghe sẽ cảm nhận ra sao và họ bị thuyết phục như thế nào. Nói trước đám
đông hay nói cách khác thuyết trình trước mọi người tưởng chừng là một công việc đơn giản
song thực chất lại là công việc rất khó khăn của nhiều người.
Kỹ năng thuyết trình ấn tượng
(Phần 1)
Theo nghiên cứu của Mỹ, người Mỹ có 3 nỗi sợ hãi cơ bản trong đó nỗi sợ hãi đứng trước đám đông
đứng ở vị trí đầu tiên. Còn ở Việt Nam việc đứng thuyết trình trước đám đông chắc hẳn chỉ là công
việc thích thú của một số ít người. Vậy làm thế nào để giúp bạn tự tin khi nói trước đám đông? Làm
thế nào để bạn có một bài thuyết trình ấn tượng? Làm thế nào để bạn có thể phát huy tối đa hiệu quả
những bài PR cá nhân qua phong cách thuyết trình của mình? Trong khuôn khổ bài viết ngắn này tôi
sẽ chia sẻ với bạn một số bí quyết.
Tự tin vào chính mình: Yếu tố đầu tiên khiến bạn khó có bài thuyết trình tốt do tâm lý không được
tốt của mình. Bạn bị chính cái lối tư duy sợ hãi thất bại, sợ mọi người chế nhạo hay đơn giản bạn cảm
thấy mình “run quá” khi đứng trước đám đông làm hạn chế khả năng thực sự của bạn. Tuy rằng khả
năng ăn nói liên quan đến khả năng tư duy qua ngôn ngữ của mỗi người nhưng tôi có thể khẳng định
với bạn rằng mỗi chúng ta đều có những khả năng đó nhưng chưa được khai thác mà thôi. Hãy tin
rằng bạn có khả năng nói. Hãy tin rằng mọi người sẽ ủng hộ bạn khi bạn thuyết trình. Tự tin vào mình
bao nhiêu sẽ giúp bạn có cơ hội thành công bấy nhiêu.
Xây dựng cấu trúc bài thuyết trình phù hợp: Để có được một bài thuyết trình với những nội dung
hấp dẫn và lôi cuốn người nghe, bạn cần đặt cho mình 5câu hỏi trước khi đặt tay viết:
Mục đích của bài thuyết trình của bạn là gì, nó sẽ mang lại lợi ích gì?
Đối tượng của bạn là ai?
Bạn sẽ thuyết trình ở đâu?
Bạn sẽ thực hiện như thế nào?
Và cuối cùng là thời gian mà người ta cho phép bạn thực hiện bài nói?
Thông thường để có một bài thuyết trình có cầu trúc phù hợp phần mở đầu thường phải nêu rõ về
mục đích, nội dung bạn sẽ trình bày. Phần thân bài bạn nên chia nhỏ từ 2 đến 6 phần và cuối cùng
phần kết bài phải tóm lược được nội dung bạn đã nói kèm theo lời kêu gọi bạn muốn truyền tải. Vạn
sự khởi đầu nan, ấn tượng đầu tiên sẽ giữ vai trò quan trọng. Bạn chỉ có 4 phút để gân ấn tượng với
người khác nhờ phong cách và khả năng mở bài thu hút của mình. Hãy sáng tạo trong cách thể hiện
của bạn có thể là bắt đầu từ những câu hỏi, những con số thống kê hay các câu chuyện…
Sử dụng ngôn ngữ cơ thể: Nhiều người cứ nghĩ rằng, hiệu quả thuyết trình phụ thuộc vào nội dung
của bài nói. Nhưng thực ra những cái gì bạn mất bao công chuẩn bị có khi cả tháng trời chỉ chiếm 7%
hiệu quả truyền tải thông điệp. Trong khi đó các yếu tố về thể hiện, ngôn ngữ cơ thể lại chiếm đến
93%. Chúng ta mất quá nhiều công sức đầu tư vào phần mang lại lợi nhuận thấp mà bỏ qua mảnh đất
đầu tư mang lại lợi xuất hơn 20 lần. Để thành công khi thuyết trình trước công chúng, điều đầu tiên
bạn cần chú ý là trang phục của chính bạn. Trang phục và hình ảnh đầu tiên của bạn sẽ quyết định
trong 30 giây người ta có muốn nói chuyện với bạn tiếp hay không? Ngữ điệu giọng nói, khả năng
giao tiếp bằng mắt hay sự di chuyển của bạn cũng là những yếu tố đặc biệt ảnh hưởng đến hiệu quả
bài thuyết trình.
Luyện tập trước khi diễn: Không chuẩn bị là chuẩn bị cho thất bại, thao trường đổ mồ hôi chiến
trường ít đổ máu. Thuyết trình là một nghệ thuật và người thuyết trình cũng là một người nghệ sĩ. Để
trở thành người nghệ sĩ hay trước khi diễn đòi hỏi mỗi người phải chuẩn bị và luyện tập trước đó rất
nhiều. Nếu có cơ hội hãy luyện tập nói trước các nhóm nhỏ và nhờ mọi người đóng góp ý kiến cho
bạn. Hãy thường xuyên tưởng tượng hình ảnh bạn thuyết trình trước mọi người và khi thành công bạn
sẽ có cảm giác như thế nào. Chính những trải nghiệm nhỏ và sự chuẩn bị đó sẽ giúp bạn thành công
hơn khi bước vào một buổi thuyết trình thực sự.
(Phần 2)
Vấn đề không phải nói cái gì mà nói như thế nào, vấn đề không phải nói như thế nào mà người nghe
họ sẽ cảm nhận và thay đổi ra sao sau bài thuyết trình của bạn. Để có một bài thuyết trình ấn tượng và
ghi dấu vào trong tâm trí khách hàng bạn cần biết cách xây dựng một cấu trúc bài nói hấp dẫn và
phương pháp thu hút người nghe phù hợp.
Xây dựng cấu trúc bài thuyết trình: Một cấu trúc bài thuyết trình hấp dẫn phải đảm bảo tính hài
hòa của 3 phần: mở bài, thân bài và kết bài.
Mở bài: Thông thường, bạn chỉ có 4 phút để thu hút và gây ấn tượng với người nghe bằng phần mở
bài của mình. Người nghe có tiếp tục nghe bài nói của bạn hay không do chính phần mở bài của bạn
quyết định. Cấu trúc bài thuyết trình có thể so sánh như một cái đinh. Phần mở bài của bạn chính là
mũi đinh, mũi đinh sắc nhọn sẽ giúp bạn dễ dàng thâm nhập vào tâm trí người khác. Một mở bài
thành công là khi bạn có thể nêu rõ được mục tiêu và lợi ích mà người nghe có thể nhận được khi
nghe bài nói của bạn. Là khi bạn có thể giới thiệu khái quát được những nội dung cơ bản bạn sẽ trình
bày bằng phương pháp riêng của bạn. Mở bài thành công là thắng lợi một nửa của bài thuyết trình.
Thân bài: Sự tập trung và chú ý của người nghe tuân theo một quy luật hoạt động đặc biệt của não
bộ. Các kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, trong một khoảng thời gian nhất định người nghe chỉ có
thể nhớ tối đa không quá 7 vấn đề. Bởi vậy để có một phần thân bài phù hợp bạn nên chia phần thân
bài của bạn thành từ 2 đến 6 phần nhỏ. Tâm lý của người nghe thường không muốn nghe quá dài
dòng và quá nhiều. Trong các phần nhỏ bạn chia nhất là phần mở đầu bạn nên viết ngắn gọn để tạo
tâm lý thoải mái cho người nghe. Những phần quan trọng bạn cần trình bày và trọng tâm của vấn đề
bạn nên nói trước những vấn đề ít quan trọng hơn nên để sau. Thưa tự các phần cũng như thời gian
phân bổ cho từng phần cũng phải sắp xếp theo một thứ tự khoa học và đảm bảo tính logic.
Kết bài: Mũ của chiếc đinh chính là kết bài của bạn. Một cái đinh sắc nhọn nhưng không có mũ đinh
để giữ lại những thông điệp quan trọng mà bạn muốn truyền tải đến người nghe cũng khiến bài thuyết
trình của bạn khó mà đạt được hiệu quả như mong muốn. Để động lại những thông tin cần thiết mà
bạn muốn người nghe nhớ bạn cần tóm tắt lại những điểm chính bạn đã trình bày. Đồng thời để khích
lệ người nghe hành động theo ý tưởng bài thuyết trình bạn cần trang bị cho mình kỹ năng động viên
khích lệ. Một kết thúc ấn tượng là khi người nghe cảm thấy phấn khích và quyết tâm hành động sau
bài nói của bạn.
Thu hút sự chú ý của người nghe: Một bài thuyết trình được cấu trúc phù hợp nhưng không có
phương pháp để gây hứng thú với người nghe thì cũng chẳng ích gì. Sơ đồ biểu thị sự tập trung của
người nghe thường cao ở 2 điêm bắt đầu và kết thúc nhưng xuống thấp ở giữa. Trong khi phần thân
bài là trọng tâm vấn đề mà bạn muốn trình bày. Để thu hút sự chú ý của người nghe, phần mở bài bạn
nên bắt đầu bằng câu hỏi, các câu trích dẫn nổi tiếng, các số liệu thống kê hay dưới dạng một câu
chuyện… Phần thân bài bạn nên thay đổi thường xuyên cách thức diễn giải, liên tục mở và kết cho
từng phần nhỏ để thu hút sự chú ý. Kết bài cần nhấn mạnh và nên kết thúc dưới dạng những ngôn từ
khẳng định mang tính chất kích lệ. Bên cạnh đó việc sử dụng các phi ngôn từ nhất là ánh mắt, tay và
di chuyển cũng góp phần tạo nên sự thu hút trong bài thuyết trình của bạn. Hãy để khán giả cùng
tham gia vào bài nói của bạn dưới các hình thức đặt câu hỏi sẽ rút ngắn khoảng cách của bạn với
người nghe.
Thuyết trình ấn tượng là một nghệ thuật của sự kết hợp cách thức xây dựng cấu trúc bài thuyết trình
khoa học cùng phương pháp thu hút sự chú ý sáng tạo bên cạnh các kỹ năng phi ngôn từ và nghệ
thuật đặt câu hỏi với người nghe. Trang bị cho mình phương pháp thuyết trình ấn tượng sẽ giúp bạn
thành công hơn trong cuộc sống và công việc.
PS: Để có thêm các thông tin chi tiết và trang bị cho mình kỹ năng thuyết trình ấn tượng bạn có thể
tham khảo địa chỉ: www.vietnamlearning.vn
(Nguồn: www.vietnamlearning.vn)
Theo tôi nghĩ có vài phương pháp để xây dựng một bài thuyết minh vừa logic, đủ chiều sâu và bám
sát cung đường :
Thứ 1 : Đặt vấn đền theo phương thức Địa Lý – Lịch sử – Nhân Văn (theo yếu tố Sơn văn qui định
Thủy Văn, Thủy văn qui định Nhân Văn lịch sử)
Thứ 2 : TM theo 3 lát cắt quá khứ – hiện tại – tương lai
Thứ 3 : trả lời 5 câu hỏi W và 1 câu hỏi How cho toàn tuyến và mỗi điểm (Where? What? When?
Why? Who? How)
Thứ 4 : xây dựng những chuyên đề riêng thú vị và bám sát những gì còn trên thực tế.